ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد لاین های امید بخش جو و رفتار جوانه زنی دانه های تولیدی آن ها در شرایط شور

مرحله اول این تحقیق به منظور مطالعه تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد لاین های امید بخش جو در شرایط شوری آب آبیاری، با هدایت الکتریکی 10 دسی زیمنس بر متر، در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، واقع در اردکان، در سال زراعی 92-1391 به اجرا در آمد. قالب طرح به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود که در آن، 18 لاین امید بخش به همراه دو لاین شاهد ( embs-89-18و لاین شماره 4 شوری) مورد بررسی قرار گرفتند. صفات درصد سبز مزرعه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه های بارور و نابارور در واحد سطح، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد سنبله، وزن هزار دانه، وزن هکتولیتر دانه، میزان پروتئین، فسفر و خاکستر دانه اندازهگیری شد. اختلاف بین لاین ها در ارتباط با اغلب صفات مورد مطالعه، به جز درصد سبز مزرعه معنی دار بود. با این حال، تمامی لاین های آزمایشی بر اساس عملکرد و اجزای آن، به چهار گروه تقسیم شدند. 6 لاین که به همراه لاین شاهد embs-89-18در یک گروه قرار گرفتند، عملکرد بیشتری تولید نمودند که می توان این آن ها را برای کشت در نقاط شور مورد مطالعه بیشتر قرار داد. همچنین بر اساس خصوصیات زراعی می توان گفت صفاتی نظیر ارتفاع کمتر بوته، توانایی پنجه زنی محدود و زودرس و اجزای زایشی بیشتر در هر سنبله و وزن هزار دانه زیادتر می توانند به عنوان معیاری برای شناسایی و انتخاب ژنوتیپ های از جو که دارای تحمل بیشتری نسبت به شرایط شور هستند، مورد استفاده قرار گیرد. طبق نتایج رگرسیون مرحله ای وزن هزار دانه در اولین مرحله 52 درصد تنوع موجود برای عملکرد دانه را توجیه نمود که شاید بتوان گفت وزن هزار دانه، مهمترین جزء عملکرد بوده است. مرحله دوم این تحقیق در شرایط آزمایشگاه و با هدف بررسی رفتار جوانه زنی لاین های کم تولید و پرتولید به شوری به اجرا درآمد. بدین منظور، از بین لاین های مورد مطالعه، بر اساس میزان عملکرد نهایی آن ها در شرایط مزرعه (بخش اول تحقیق)، 4 لاین به عنوان گروه پرتولید و 4 لاین به عنوان کم تولید انتخاب شدند. بذور این لاین ها در سه سطح شوری با هدایت الکتریکی 34/0 میلی-زیمنس بر متر (آب مقطر)، 10 و 20 دسی زیمنس بر متر در ژرمیناتور قرار داده شدند و پس از 10 روز با کامل شدن جوانه زنی نمونهبرداری صورت گرفت. صفات اندازه گیری شده شامل: درصد و سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، میزان سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم در ساقه چه و ریشه چه بود. نتایج نشان داد که بر اساس صفات اندازه گیری شده، نمی توان بین لاین های پرتولید و کم تولید، تفکیک قائل شد. می توان گفت تحمل به شوری در مراحل مختلف نموی متغیر بوده و ارتباط خاصی بین آن ها وجود ندارد. به نحوی که رفتار گیاه نسبت به تنش شوری در مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه، مستقل از رفتار آن در مراحل نموی دیگر می باشد. به نظر می رسد که حد آستانه شوری جو در مرحله جوانه زنی، بیش از 10 دسی زیمنس بر متر بوده و متفاوت از حد آستانه تحمل به شوری برای تولید عملکرد (8 دسی زیمنس بر متر) باشد.